Doktor

Sağlık Personeline Karşı Şiddet ve Tıbbi Kötü Uygulama Davaları Hakkındaki Kanun Taslağı ve Görüşlerimiz

Sağlık Bakanlığı ve Adalet Bakanlığının ortak çalışmasıyla sağlık personeline yönelik şiddet ve malpraktis davalarıyla ilgili yasal düzenlemeler konusunda bir taslak hazırlanmıştır.

Bu taslakta ;

1-Kamu veya özel sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan sağlık personeline karşı işlenen kasten yaralama suçların da katalog suçlar arasına alınması,

2-Taslak metinde malpraktis davalarıyla ilgili de düzenlemeye de yer verilmiş, buna göre, davaların devlete karşı açılması ve verilen tazminatın devlet tarafından ödenmesi ayrıca ödenen tazminatın rücusu için ise Sağlık Bakanlığı bünyesinde oluşturulacak olan Mesleki Sorumluluk Kurulu’na yetki verilmesi ile Kurul’un yapacağı değerlendirme sonucunda tazminatın sağlık personeli tarafından ödenip ödenmeyeceğine ve ödenecek miktara karar verileceği hususları,

3-Taslakta hem kamuda hem de özelde görev yapan sağlık personeli hakkında yaptıkları tıbbi işlem ve uygulamalar nedeniyle soruşturma veya kovuşturma yapılabilmesi Sağlık Bakanlığı bünyesinde oluşturulan Mesleki Sorumluluk Kurulunun iznine bağlanması şeklinde başlıklara yer verilmiştir.

Taslağı tam metni ve ayrıntılarının bilinmesi ile tam bir görüş sunulması mümkün olabilecektir, ancak şiddet ve sağlık uygulamalarından doğan sorumluluk önemli öncelikli konulardır.

Kamuoyunda sağlıkta şiddet yasası, düzenlemesi olarak bilinen değişik düzenlemeler yapılmıştır. En son 17 Nisan 2020 tarihli Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 7243 sayılı kanunun 28. Maddesiyle 7/5/1987 tarihli ve 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanununun ek 12’nci maddesine birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir:

“Kamu veya özel sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan sağlık personeli ile yardımcı sağlık personeline karşı görevleri sebebiyle işlenen 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda yer alan kasten yaralama (madde 86), tehdit (madde 106), hakaret (madde 125) ve görevi yaptırmamak için direnme (madde 265) suçlarında;

a) İlgili maddelere göre tayin edilecek cezalar yarı oranında artırılır.
b) Türk Ceza Kanunu’nun 51 inci maddesinde düzenlenen hapis cezasının ertelenmesi hükümleri uygulanmaz.”

Böylece, sağlık çalışanına yönelik şiddet suçları ağırlaştırılmış olup kamu ve özel sağlık kurum ile kuruluşlarında görev yapan sağlık personeliyle yardımcı sağlık personeline karşı, görevleri sebebiyle işlenen, Türk Ceza Kanunu’nda yer alan ‘kasten yaralama’, ‘tehdit’, ‘hakaret’ ve ‘görevi yaptırmamak için direnme’ suçlarında, ilgili kanunlara göre tayin edilecek cezalar yarı oranında artırılacak. Söz konusu suçlarda, Türk Ceza Kanunu’nda yer alan hapis cezasının ertelenmesi hükümleri uygulanmayacaktır. Cezaların ağırlaştırılmasının sağlıkta şiddeti önlemesi/azaltması yönünde caydırıcı olması beklenmektedir. Ancak bunun tek başına önleyici olmadığı artan şiddet olaylarından görülmüştür.

Bu kez yeni bir tasarıda sağlık personeline yönelik kasten yaralama suçlarının katalog suçlar kapsamına alınması değerlendirilmiştir. Katalog suçları en genel şu şekilde belirtmek mümkündür: Katalog suçlar 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda bazı koruma tedbirlerini uygulanabileceği sınırlı sayıdaki suç listesini ifade etmektedir:

Kasten Öldürme, Göçmen Kaçakçılığı, İnsanlığa Karşı Suçlar ve Örgütlü İşlenmesi, Çocukların Cinsel İstismarı, Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanılmasını Kolaylaştırma, Düşmanla İşbirliği Yapmak,Devlet Güvenliğine veya Anayasal Düzene Karşı Suçları İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma suçları bu listede yer almaktadır.

Özellikle tutuklama nedenleri için katalog suçlar büyük önem taşır. Tutuklama önemli bir koruma tedbiridir. Hakimin bu kararı verebilmesi için olayda somut nedenlerin, tutuklama sebeplerinin varlığı gerekir.

Şüpheli – sanık için somut kaçma tehlikesi varsa
Şüpheli – sanık için delilleri karartma tehlikesi varsa

ölçülülük ilkesi çerçevesinde hakim tutuklama kararı verilebilir. Bir suç katalog suçlar arasındaysa aksi ispat edilene kadar tutuklama nedeni var olarak kabul edilir. Katalog suçlar söz konusu olduğu zaman tutuklama nedeninin olmadığını ispatlama yükümü şüpheli – sanık üzerinde olur. Buradaki önemli nokta bir kişi katalog suç işlemiş olmasına rağmen belirttiğim gibi tutuklama sebebi olmadığının ispatı halinde tutuklanmayabilir.

Burada belirtmek istediğimiz önemli nokta şudur, şiddet, sağlıkta şiddet günümüzde, çok yönlü ve önemli bir sistem sorunudur. Kanımızca, şiddetin önlenmesi esasen şiddetin tespiti ve cezalandırılmasından daha öncelikli olmalıdır. Şiddeti doğuran sebeplerin ortadan kaldırılması/azaltılması, sorunun kaynağının belirlenmesiyle mümkün olabilecektir. Bu sebeple de cezanın artırılması, katalog suç olması caydırıcılık yönünde etkili olabilir ancak şiddet sorununun çözümü için tek başına yeterli olmayacağı düşüncesindeyiz.

Tasarı da ayrıca sağlık çalışanlarının tıbbi kötü uygulama sebebiyle açılacak davaların bakanlık aleyhine açılması, rücu esasları ve Mesleki Sorumluluk Kurulu oluşturulması hususunda şunları söylemem mümkündür. Mevcut durumda kamuda çalışan sağlık çalışanları ile özel sağlık hizmeti sunucuları nezdinde çalışanlar arasında mevzuat, uygulama esasları, davaların türleri farklıdır. Aynı olayın kamuda olması ile özel hastanede olmasının hukuksal sonuçları farklıdır.

Kamu hastanesinde çalışan bir sağlık çalışanın hatalı uygulaması sonucunda meydana gelen zararların tazminini talep etmek için devlet veya ilgili Kamu Tüzel Kişisi aleyhine İdare Hukuku hükümleri nezdinde dava açılması gerekmektedir. Kamuda ve Üniversitede çalışan hekimler hakkında doğrudan tazminat davası açılamayacağı TC. Anayasası 40/III, 129/V ve 657 Sayılı kanunun 13. maddesinde emredici olarak düzenlenmiştir. Önce kurum davalıdır, dava sonunda kurumun ödediği tutar kusuru oranında kamu çalışanına kurum rücu eder. Kamu personeli yönünden Anayasa’dan kaynaklı bir kalkan mevcuttur. Tıbbı kötü uygulama nedeniyle açılan maddi ve manevi tazminat davaları, idari yargının görev alanına girmekte ve idare mahkemelerinde görülmektedir. Kamuda çalışan doktorlar aleyhine doğrudan dava açılamamaktadır.

Özel hastanede ya da muayenehanede çalışan bir sağlık çalışanı için ise doğrudan çalışana dava açılır(şimdi önce zorunlu arabuluculuk müracaatı yapılması gereklidir).Özelde çalışanlar aleyhine tıbbi kötü uygulama nedeniyle açılan maddi ve manevi tazminat davaları adli yargının görev alanına girmektedir. Doğrudan sağlık çalışanı aleyhine dava açılabilmektedir. Davanın kaybedilmesi ve kararın kesinleşmesi halinde, mahkemece hükmedilen tazminatın da doğrudan muhatabı aleyhe hükmedilen miktar nispetince sağlık çalışanı olmaktadır

Tasarıda belirtilen Mesleki Sorumluluk Kurulunun amaç ve içeriğinin bilinmesiyle daha fazla bilgi ile bu konuda bir yorum yapmak doğru olacaktır. Ancak kanımızca, kamu özel ayrımını bu konuda kaldırmak ve sağlık çalışanına doğrudan dava açılmaması, hastanın uğradığı zararı devletin karşılaması düşüncesi olumlu ve Anayasanın sosyal devlet ilkesiyle uyumlu olacağı düşüncesindeyiz.

Yine, kamuda çalışan sağlık çalışanları ile özel sağlık hizmeti sunucuları nezdinde çalışanlar arasında mesleklerinin icrası sırasında işlendiği iddia olunan suçlara ilişkin şikayetlerde soruşturma ve kovuşturma aşamalarında esasen önemli farklılık vardır.

Kamuda çalışan sağlık çalışanı hakkında yapılan ceza şikayetlerinde, savcılık tarafından ceza soruşturması yapılabilmesi için, öncelikle şüpheli hakkında bağlı bulunduğu mülki idare amirinden soruşturma izni alınması gereklidir. Mülki idare amiri soruşturma izni vermezse Savcılık kendiliğinden soruşturma yapamayacak ve dolayısıyla ceza davası açılamayacaktır. Kamuda çalışan hekim hakkında gerekli olan soruşturma izni özelde çalışan için söz konusu değildir, cumhuriyet savcısı şikayet üzerinde soruşturma aşamasını kendiliğinden başlatacaktır, bir izin gerekli olmamaktadır. Tasarıda bu konuda kamuda çalışan, özelde çalışan ayırımının kaldırılmasının hedeflendiği, soruşturmaya Mesleki Sorumluluk Kurulunun karar vermesi yönünde bir hazırlık yapıldığı görülmektedir, kamu özel ayrımının burada da kaldırılması önemli bir adımdır, ancak hemen bir kanıya varmak ve görüş belirtmek doğru olmayacaktır. Bunun için uygulaması ve esasları yönünden Mesleki Sorumluluk Kurulunun amacı, şekli, çalışma yöntemi hususlarının bilinmesi gereklidir.

Av.Berna Özpınar Gümrükçüoğlu

Av. Pınar Aksoy Gülaslan

Av. Gözde Buse Yüksel

SAĞLIK HUKUK BÜROSU

COVİD-19 MESLEK HASTALIĞIDIR

Hasta olan, vefat eden tüm sağlık çalışanlarının aynı çerçevede değerlendirilmesi gereklidir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 14. maddesine göre ;“Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir.

Kamu çalışanları bakımından ise,5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 47. madde belirlenmiştir.Kamu çalışanları için “malûllük; sigortalıların vazifelerini yaptıkları sırada veya vazifeleri dışında idarelerince görevlendirildikleri herhangi bir kamu idaresine ait başka işleri yaparken bu işlerden veya kurumlarının menfaatini korumak maksadıyla bir iş yaparken ya da idarelerince sağlanan bir taşıtla işe gelişi ve işten dönüşü sırasında veya işyerinde meydana gelen kazadan doğmuş olursa, buna vazife malullüğü” denir.

Özetle; kişinin hastalık veya engellilik haline mesleki faaliyetin sebep olduğu anlaşıldığında, bu durum meslek hastalığı kabul edilmektedir. Kanun koyucu, kişinin mesleki faaliyeti sebebiyle hastalık ve engellilik durumuna bir takım haklar getirmiştir.Özetle ; meslek hastalığı sigortasından sağlanan haklar şunlardır:

Sigortalıya, geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi.
Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanması.
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir bağlanması.
Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.
İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilmesi.

Nitekim, COVİD-19 hastalığının pandemi olarak ilanı sonrası, dünyanın pek çok yerinde olduğu gibi ülkemizde de sağlık çalışanlarının mesailerini artırmış ve bu hastalıkla yüzyüze getirmiştir. Pandeminin başından beri çok sayıda sağlık çalışanı COVİD-19 nedeniyle vefat etmiştir. Hiç şüphesiz; sağlık çalışanlarının yoğun mesleki faaliyet sebebiyle, virüsü çalışırken kapmış olma olasılıkları çalışma hayatı dışında kapmış olma olasılıklarına göre kat kat daha yüksektir. Buna karşılık,Sosyal Güvenlik Kurumu COVİD-19 sebebiyle hasta olan vefat eden sağlık çalışanları yönünden bu hastalığın mesleki faaliyet sebebiyle (İlliyet Bağı) olmadığı görüşünde olmuştur.

Ancak bu konuda önemli ve olumlu bir gelişme kaydedilmiştir. İzmir Tabip Odasınca açıklandığı üzere; 2020 nisan ayında yaşamını yitiren Dr. Muharrem İdiz’in yakınları adına Sosyal Güvenlik Kurumuna başvuru yapılmış, başvuruda, Dr. Muharrem İdiz’in ölümünün meslek hastalığı sonucu olduğunun kabul edilmesi ve yakınlarına ölüm geliri bağlanması talep edilmiştir. Bu başvuru ilk incelemede, Covid-19’un mesleki bulaşıcı hastalıklar listesinde olmadığı gerekçesiyle reddedilmiştir. Bu karara karşı Sosyal Sigortalar Yüksek Sağlık Kurulu’na itiraz edilmesi üzerine; müteveffanın çalıştığı işyerinden, sağlık kuruluşlarından istenilen kayıtlarla yeniden değerlendirilen başvuru sonucunda, ölümün meslek hastalığına bağlı olduğu değerlendirilmiş veDr. Muharrem İdiz’in hak sahiplerine meslek hastalığına bağlı ölüm geliri bağlanmıştır.

Bu örnek teşkil eden karar, tüm sağlık çalışanları yönünden önemlidir ve uygulanmalıdır. Sağlık çalışanlarının bu haklarını kullanmaları için bildirim yükümlülüğü yerine getirilmelidir.

COVİD-19 Yakalanan Sağlık Çalışanları Kuruma Bildirim Yapılmalıdır;

-Özel sektörde hizmet akdiyle çalışanlar (işçi) bakımından, sigortalının meslek hastalığına tutulduğunu öğrenen veya bu durum kendisine bildirilen işveren tarafından; kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar bakımından ise kendisi tarafından bu durumun öğrenildiği günden başlayarak üç işgünü içinde, iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunulması zorunludur.

–Kamu görevlilerinin vazife malullüğünde kamu idareleri en geç onbeş iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna durumu bildirmekle yükümlüdür. Kuruma bildirim, aynı süre içerisinde sigortalılar veya hak sahiplerince de yapılabilir.

Av. Arb. Berna Özpınar Gümrükçüoğlu

Sağlık Hukuk Avukatlık ve Arabuluculuk Bürosu

14 Mart Tıp Bayramı’nı Neden Kutluyoruz

Kutlamak sözcüğü, önemli bir olayın gerçekleşmesinin yıldönümü nedeniyle tören yapmak anlamında kullanılır. Ülkemizde her yıl 14 Mart, Tıp Bayramı olarak kutlanır. Acaba her yıl 14 Martta hangi önemli olayı kutluyoruz? Dünyada değişik ülkelerde farklı tarihlerde tıp bayramı kutlanmaktadır.

Önceleri bir zanaat olan tıp, zaman içinde bilime dönüşmüştür. Ülkemizde tıbbın gelişiminde başlangıçta İslam kültür ve medeniyeti belirleyici olmuştur. Türklerin Anadolu’ya gelişi ile ilk Darüşşifalar (hastaneler) kurulmuştur. Şifahaneler hem hasta tedavi eden hem de tıp eğitimi veren, genç hekim adaylarının usta-çırak ilişkisi içinde eğitildiği, bunun yanında medrese eğitimi aldığı kurumlar olmuştur. Osmanlılar döneminde de bu gelenek devam etmiştir. 15 ve 16. Yüzyıllara gelindiğinde Osmanlı’da tıp çağına göre iyi bir düzeydedir. Bu arada Avrupa’da Rönesans tıp alanında da birçok buluş ve ilerlemeyi getirmiştir. Duraklama dönemi Osmanlı İmparatorluğunda yeniliklere de direnme dönemidir. Batıdakinin aksine matbaa, yayın ve eğitim dâhil her tür entelektüel faaliyette geri kalınan bu dönemde tıp alanında da bir gerileme gözlenir. 19. yüzyıla gelindiğinde ise şifahanelerin ve tıp medreselerinin o eski parlak dönemlerini kaybettiğini, hatta bazılarının kapandığı görülür. Neticede eğitimin aksaması nedeniyle de yeterli sayıda hekim yetiştirilemez.

Bununla birlikte, çağdaş bir tıp eğitimi verilmesi çabası gösterenler de vardır. Örneğin gene tıp medreselerinden yetişmiş Şanizade Mehmet Ataullah, Mustafa Behçet Efendi gibi hekimler bir yanda tıp hizmeti vererek çevrelerine yararlı olmaya çalışıyorlar, aynı zamanda da “ tıbbı cedid “ denilen yeni tıbbın, tıp eğitimine artık girmesi gerektiğini savunuyorlardı. Nitekim III. Selim zamanında 21 yaşında ilk hekimbaşılığını yapan Mustafa Behçet Efendi, yeni tıp eğitimi veren bir Tıphane kurulması için ilk çalışmalar yapmıştır. Ancak Sultan II. Mahmut döneminde Yeniçeri Ocağı’nın ortadan kaldırılmasından sonra, Asakir-i Mansure-i Muhammediye adıyla modernleştirilmeye çalışılan ordunun hekim ve cerrah ihtiyacını karşılamak amacıyla Mustafa Behçet Efendi üçüncü kez hekimbaşılığına getirilmiştir ve bu çalışmaların neticesi olarak Şehzadebaşı’ndaki Tulumbacıbaşı Konağında Tıbhâne-i Âmire kurulmuştur. Rıza Tahsin’in Mir’at-ı Mekteb-i Tıbbiye adlı eserine göre Tıbhâne, 14 Mart 1827 (15 Şaban 1242) tarihinde açılmıştır.

Tıp Bayramı ilk kez ülkemiz işgal altındayken 14 Mart 1919’da kutlanmıştır. Beyazıt’taki Üniversite (Darülfünun) binasının konferans salonunda yapılan bu kutlamada; öğrenciler, dönemin ünlü hocaları ile birlikte İngiliz işgal ordusu başhekimi de hazır bulunmuştur. 1935 yılına gelindiğinde İstanbul Üniversitesi Tıp Talebe Birliği’nce 14 Mart’ın Tıp Bayramı olarak kutlanması kararlaştırmıştır.

Ülkemizde 14 Martta yapılan kutlama, modern anlamda tıp eğitiminin ve tıp fakültelerinin başlangıcı sayılan Tıbhâne-i Amire’nin yani, Tıp Mektebi’nin, 14 Mart 1827 tarihinde açılmış olmasıdır.

Aydınlık, güzel günlerde kutlanması özlem ve dileğiyle değerli hekimlerimizin 14 Mart Tıp Bayramını kutluyoruz.

Av. Berna Özpınar Gümrükçüoğlu

Sağlık Hukuk Avukatlık Bürosu